Ελληνικά
English 
Τα απολιθώματα εντοπίσθηκαν τυχαία το 1902 από έναν χωρικό. Τον ίδιο χρόνο, ο καθηγητής Σκούφος αρχίζει ανασκαφές. Πέντε τόνοι απολιθωμένων σκελετών μεταφέρονται στο Παλαιοντολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.
λίθινα τέχνεργα δίπλα σε οστά ελέφαντα και άλλων θηλαστικών, που χρονολογούνται προκαταρκτικά στα 300.000-600.000 έτη πριν από σήμερα.
Εικ. 1: Μαραθούσα 1: Μερική άποψη του χώρου της ανασκαφής με τμήμα του σκελετού του ελέφαντα.
Εικ. 2: Μαραθούσα 1: Λίθινα εργαλεία.
Σύμφωνα με τα πρώτα ανασκαφικά δεδομένα, οι άνθρωποι της Παλαιολιθικής κατασκεύασαν επί τόπου λίθινα τέχνεργα, κατάλληλα για την εκδορά και τον τεμαχισμό του ελέφαντα. Ίχνη κοπής από τα λίθινα εργαλεία εντοπίστηκαν σε αρκετά από τα οστά του ελέφαντα, γεγονός που δηλώνει ότι η Μαραθούσα 1 αποτελεί μία «θέση σφαγής».
Εικ. 3: Μαραθούσα 1: Οστό ελέφαντα σε στρωματογραφική συνάφεια με λίθινο εργαλείο (σε κύκλο).
Εικ. 4: Μαραθούσα 1: Φωτογραφία μέσω μικροσκοπίου, στην οποία διακρίνονται ίχνη κοπής σε οστό ελέφαντα.
Η Μαραθούσα 1 είναι η μοναδική υπαίθρια «θέση σφαγής» ελέφαντα γνωστή μέχρι σήμερα στα Βαλκάνια, και μία από τις αρχαιότερες αρχαιολογικές θέσεις στην Ελλάδα. Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά σημαντική για την κατανόηση της απώτατης προϊστορίας της Ευρώπης.
Η ανασκαφή διενεργείται από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας, υπό τη διεύθυνση της αρχαιολόγου δρ Ελένης Παναγοπούλου, με τη συμμετοχή της παλαιοανθρωπολόγου καθηγήτριας Κατερίνας Χαρβάτη και πλειάδας επιστημόνων συναφών ειδικοτήτων.
Ελέφαντες στη νότια Πελοπόννησο
Από την παλαιολιθική εποχή ως τους ελληνιστικούς χρόνους
«Ο στρατός του Πολυπέρχοντος με 20.000 πεζούς, 1.000 ιππείς και 65 ελέφαντες φθάνει στην Αρκαδία το 319 π.Χ. και ετοιμάζεται να πολιορκήσει τη Μεγαλόπολη. Είναι η πρώτη φορά σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό χώρο και σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου που χρησιμοποιήθηκαν ελέφαντες για πολεμικούς σκοπούς».
Σ’ ένα μοναδικό ιστορικό οδοιπορικό, που ξεκινά από τα Μαμούθ και τα Δεινοθήρια της Παλαιολιθικής Εποχής και φτάνει ως τις πολιορκίες της Μεγαλόπολης, της Σπάρτης και του Άργους από τους ελέφαντες των Μακεδόνων και των Ηπειρωτών του βασιλιά Πύρρου, ταξίδεψε το κοινό του ο αρχαιολόγος της Ε’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Σπάρτης, Λεωνίδας Σουχλέρης.
Αφορμή στάθηκε η «Γ’ Ιστορική και Αρχαιολογική Περιήγηση στη Λακεδαίμονα», που έγινε τον Αύγουστο στο όμορφο χωριό Αγόριανη της Λακωνίας, μια εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν ο Εξωραϊστικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Αγόριανης, το Νομικό Πρόσωπο Πολιτισμού, Αθλητισμού και Περιβάλλοντος του Δήμου Σπάρτης και οι Μικροί Εξερευνητές Αγόριανης.
Η διάλεξη του Λεωνίδα Σουχλέρη εντυπωσίασε τους συμμετέχοντες. Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, καθώς η ομιλία του («Οι πολιορκίες της Μεγαλόπολης και της Σπάρτης από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η χρήση των ελεφάντων στις πολιορκίες και η παρουσία τους στη νότια Πελοπόννησο από την Παλαιολιθική Εποχή έως και τους Παλαιοχριστιανικούς χρόνους») είχε όλα όσα χρειάζεται για να θεωρηθεί επιτυχημένη: άρτια παρουσίαση, πλούσιο φωτογραφικό υλικό και –κυρίως– πρωτότυπη θεματολογία. «Αφορμή για να ερευνήσω αυτό το θέμα με τους ελέφαντες και τη χρήση τους στην αρχαιότητα αποτέλεσαν κινητά αρχαιολογικά ευρήματα που εντοπίστηκαν σε ανασκαφή στο αρχαίο θέατρο της Ηφαιστίας στη Λήμνο την περίοδο 2002-2005. Συγκεκριμένα δύο πήλινα ειδώλια ελεφάντων, τα οποία ήταν αφιερωμένα σε ένα ιερό προς τιμήν του βασιλικού οίκου των Σελευκιδών, που από τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. βασίλεψαν στη Μικρά Ασία και τη Μέση Ανατολή», δηλώνει στο ΑΜΠΕ ο αρχαιολόγος της Ε’ ΕΠΚΑ.
Τι σχέση όμως μπορεί να έχουν αυτά με την Πελοπόννησο; «Η σχέση δημιουργήθηκε το 2009 όταν υπηρετώντας στην Αρχαιολογική Υπηρεσία της Αρκαδίας (ΛΘ’ ΕΠΚΑ) παραδόθηκε από μια κάτοικο της Κοινότητας Κακουραίικα Ηραίας (επαρχία Μεγαλόπολης) ένα μολύβδινο πλακίδιο με παράσταση ελεφάντων και στις δύο πλευρές του. Κι ενώ η ταύτιση στη Λήμνο ήταν εύκολη λόγω της γειτνίασης με την Ανατολή, γεγονός που θα μπορούσε να δώσει αφορμές για την κατασκευή αυτών των αντικειμένων πηλοπλαστικής, στην Πελοπόννησο δεν υπάρχουν στοιχεία για λατρευτικές πρακτικές που συνδέονταν τόσο έντονα με την Ανατολή στους Κλασικούς και πρώιμους Ελληνιστικούς χρόνους», τονίζει.
Στην προσπάθειά του να βρει αυτή τη σύνδεση, ο κ. Σουχλέρης προσέτρεξε στα ιστορικά γεγονότα. Τα αποτελέσματα των ερευνών του μεταφέρθηκαν με γλαφυρό τρόπο στο κοινό της ημερίδας –της τρίτης στη σειρά που γίνεται στο λακωνικό χωριό– το οποίο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολούθησε την ξεχωριστή αυτή ιστορική διαδρομή.
Πότε όμως εμφανίζονται οι πρώτοι ελέφαντες στην Πελοπόννησο; «Σύμφωνα με τα πορίσματα της Παλαιοντολογικής Αρχαιολογίας, η πρώτη εμφάνιση των ελεφάντων στην Πελοπόννησο έγινε πριν από 5 εκατομμύρια χρόνια, ενώ πριν από 2.000.000-10.000 χρόνια συναντάμε στη Λακωνία και την Αρκαδία και ιδιαίτερα στην επαρχία Μεγαλόπολης, στην περιοχή της Σπάρτης και του Βλαχιώτη, το Μαμούθ του νότου, το Μαμούθ της Τούνδρας και τον Πρώιμο Ελέφαντα (Elephas antiquus)», δηλώνει ο κ. Σουχλέρης.
Την πρώτη αρχαιολογική μαρτυρία για την ύπαρξη των παραπάνω ελεφάντων προκάλεσε ένα τυχαίο γεγονός που έγινε το 1902. Στο δυτικό άκρο της λεκάνης της Μεγαλόπολης, στους πρόποδες του όρους Λύκαιου, ένας ξυλοκόπος από το χωριό Ίσωμα Καρυών κατέβηκε στη γειτονική απότομη χαράδρα, ψάχνοντας για το τσεκούρι του. Εκεί είδε να ξεπροβάλλουν πελώρια οστά. Το εύρημα αποτέλεσε την περίφημη πλειστοκαινική πανίδα.
Τον ίδιο χρόνο ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεόδωρος Σκούφος έκανε ανασκαφές τόσο σε αυτό το σημείο όσο και χαμηλότερα, κοντά στην κοίτη του Αλφειού, αποκαλύπτοντας πέντε τόνους απολιθωμένων σκελετών, έναν ανεκτίμητο θησαυρός γνώσεων που σήμερα βρίσκονται στο Παλαιοντολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το πιο πρόσφατο παλαιοντολογικό εύρημα στην περιοχή της Μεγαλόπολης εντοπίστηκε πριν από ένα χρόνο, όταν κατά τη διάρκεια ελέγχου εκσκαφών της ΔΕΗ αποκαλύφθηκαν τμήματα από μεγάλο χαυλιόδοντα της οικογένειας των Ελεφάντων, που χρονολογείται την περίοδο του Πλειστόκαινου (ηλικίας 2.000.000-10.000 χρόνων). Η αρχαιολογική έρευνα συνεχίστηκε από την Εφορεία Σπηλαιολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας Νότιας Ελλάδος από όπου περιμένουμε τα τελικά αποτελέσματα της έρευνας.
Η συνέχεια της «αφήγησης» είναι ακόμα πιο ενδιαφέρουσα: «Η ύπαρξη απολιθωμένων οστών ήταν ήδη γνωστή από την αρχαιότητα. Οι κάτοικοι της περιοχής μάλιστα απέδιδαν τα μεγαλύτερα από αυτά (προφανώς εκείνων των παχύδερμων) σε γίγαντες η σε μυθικούς ήρωες», τονίζει ο αρχαιολόγος, κάνοντας έναν ακόμα αποκαλυπτικό συσχετισμό: «Η ταύτιση των οστών της οικογένειας των προβοσκιδωτών (δηλ. των ελεφάντων) με ανθρωπόμορφα όντα ή μυθικούς ήρωες είναι αληθοφανής, καθώς σε προφίλ το κρανίο ενός ελέφαντα θυμίζει σε μεγέθυνση κρανίο ανθρώπου, όπως και τα δόντια τους αλλά και οι σπόνδυλοι και τα πλευρά θα μπορούσαν να είναι τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο ώστε να θυμίζουν υπολείμματα γιγάντιου ανθρώπου. Τα οστά, κυρίως των άκρων, μπορούν να θεωρηθούν ανθρώπινα, αφού μορφολογικά είναι παρόμοια και η μόνη εμφανής διαφορά είναι το κατά πολύ μεγαλύτερο μέγεθός τους».
Πολιορκίες με ελέφαντες
Το «ταξίδι» συνεχίζεται στη Μεγαλόπολη το 319 π.Χ., όταν η Αρκαδία ενεπλάκη στους πολέμους των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου για την κατάκτηση της εξουσίας της μεγάλης του αυτοκρατορίας. Ένας από αυτούς, ο Πολυπέρχων, εκστρατεύει στη Μεγαλόπολη. Μεταξύ των δυνάμεών του ήταν και 65 ελέφαντες. Το πώς κατάφεραν οι Μεγαπολίτες να τον νικήσουν αναφέρεται στις αρχαίες πηγές (Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκην ιστορικήν, ΙΗ’ 69-72). Όσο για το θέμα των ελεφάντων, εκείνο που κάνει ιδιαίτερη αίσθηση είναι, σύμφωνα με τον Δ. Σικελιώτη, «…η επινοητικότητα ενός ανθρώπου, του Δάμι, που είχε πάει με τον Αλέξανδρο στην Ασία και γνώριζε τη φύση και τη χρησιμότητα των πελώριων αυτών ζώων».
Αυτό που έκανε ο Δάμις ήταν να πάρει μεγάλες πόρτες, να καρφώσει πάνω τους πυκνά, μυτερά καρφιά και να τις στρώσει μέσα σε ρηχά ορύγματα, κρύβοντας τις μύτες των καρφιών. Έπειτα, άφησε ελεύθερη δίοδο για την πόλη, που περνούσε από πάνω τους, μη βάζοντας αντιμέτωπο κανέναν στρατιώτη, αλλά τοποθέτησε στα πλάγια ένα πλήθος ακοντιστών, τοξοτών και καταπελτών που εκσφενδόνιζαν βέλη. Όταν ο Πολυπέρχων διέταξε την ομαδική έφοδο των θηρίων, συνέβη κάτι τελείως απροσδόκητο στους ελέφαντες: με την πίεση που τους ασκούσαν οι Ινδοί αναβάτες τους και καθώς το πέρασμα ήταν ελεύθερο, οι ελέφαντες, που είχαν πάρει φόρα, άρχισαν να πατούν πάνω στις πόρτες με τα καρφιά, με αποτέλεσμα τα πόδια τους να τραυματίζονται και από το βάρος να καρφώνονται γερά επάνω στα καρφιά, μην μπορώντας να προχωρήσουν άλλο μα ούτε και να γυρίσουν πίσω λόγω της δυσκινησίας τους. Ταυτόχρονα από τα πλάγια έπεφταν βροχή τα βέλη, ενώ από τους Ινδούς άλλοι σκοτώνονταν και άλλοι τραυματίζονταν βαριά, μη μπορώντας πλέον να οδηγήσουν τα ζώα.
«Τα θηρία, από την άλλη, πληγωμένα από τα βέλη και από τα καρφιά, πονούσαν πολύ και γύρναγαν προς τους ανθρώπους που γνώριζαν καταπατώντας, όμως, πολλούς από αυτούς. Τέλος, ο ελέφαντας ο πιο ρωμαλέος και επιβλητικός έπεσε, ενώ από τους υπόλοιπους άλλοι αχρηστεύονταν εντελώς και άλλοι έφερναν τον θάνατο στους δικούς τους», αναφέρει ο ομιλητής μέσω της αρχαίας πηγής (Διοδ. Σικελιώτης ΙΗ’ 71-72).
Οι Μακεδόνες μετά το 319 π.Χ. δεν ξαναχρησιμοποίησαν ελέφαντες σε πολεμικές επιχειρήσεις στον σημερινό ελλαδικό χώρο. «Η μεγάλη νίκη των Μεγαλοπολιτών εναντίον των Μακεδόνων του Πολυπέρχοντα ίσως να αποτέλεσε την αφορμή να αφιερωθεί αυτό το μικρό μολύβδινο ειδώλιο του ελέφαντα σε κάποιο ιερό η ναό της περιοχής ως ένδειξη ευγνωμοσύνης στους θεούς, που προστάτευσαν τον στρατιώτη και την πόλη», καταλήγει.
Η τελευταία χρήση των ελεφάντων για πολεμικούς σκοπούς έγινε από τον Πύρρο, τον βασιλιά της Ηπείρου, ο οποίος προσπάθησε και αυτός να αλώσει με τη βοήθεια των πολεμικών ελεφάντων το 272 π.Χ. τόσο τη Σπάρτη όσο και το Άργος. Όμως, η τόλμη και η επινοητικότητα των κατοίκων της Σπάρτης, ανδρών και γυναικών, ανέκοψε την πορεία του. Το τραγικό τέλος του όλου εγχειρήματος –αλλά και του ίδιου του Πύρρου– γράφτηκε στο Άργος, όπου οι στενοί δρόμοι της πόλης έγιναν θανάσιμη παγίδα για τα πελώρια ζώα, που στην προσπάθειά τους να κινηθούν τραυματίζονταν και καταπλάκωναν φίλους και εχθρούς.
Αρχαίοι ελέφαντες στη… βιτρίνα του Μουσείου Μεγαλόπολης
Για πολλά χρόνια στην περιοχή της Μεγαλόπολης, στην Αρκαδία, πολλοί κάτοικοι καλλιεργώντας τα χωράφια τους «σκόνταφταν» πάνω σε κάτι περίεργες μεγάλες ρίζες βελανιδιάς.
Μόνο που δεν ήταν ρίζες. Ηταν απολιθώματα ιπποπόταμων, ρινόκερων, ελαφιών, σαρκοβόρων που έζησαν εκατομμύρια χρόνια πριν στην περιοχή. Ανάμεσά τους και απολιθώματα από γιγάντιους ελέφαντες. Ο φημισμένος Ελέφαντας των Δασών του Palaeoloxodon antiquus, αντιπρόσωποι του οποίου μετανάστευσαν μέσω Κυθήρων, Αντικυθήρων στην Κρήτη ή από τη Μικρά Ασία προς Τήλο και Κυκλάδες. Οι ελέφαντες Μεγαλόπολης ήταν γνωστοί από την αρχαιότητα. Ο περιηγητής Παυσανίας περνώντας από την Αγορά της Μεγαλόπολης έγραψε για κόκαλα που ξεπερνούσαν σε μέγεθος τα ανθρώπινα και μίλησε για γιγαντομαχίες.
Μεγάλο αριθμό απολιθωμένων θηλαστικών ακόμη και μαμούθ για πρώτη φορά έφερε στο φως, σε παλαιοντολογικές ανασκαφές στη Μεγαλόπολη το 1902, ο καθηγητής Θ. Σκούφος, ο οποίος βρήκε απολιθωμένους σκελετούς που μεταφέρθηκαν στο Παλαιοντολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από τότε η περιοχή, όπως εξηγεί στην «Κ» η πρόεδρος της Ενωσης Ισιωματαίων Καρυών, Ντέμη Γιαννακοπούλου, λέγεται του Σκούφου η Γράνα.
Σήμερα, στο Ισιωμα Καρυών που βρίσκεται έξω από τη Μεγαλόπολη ο επισκέπτης μπορεί να πάρει μια μικρή γεύση για το τι ακριβώς συνέβαινε στην περιοχή. Στον Ενημερωτικό Σταθμό και Εργαστήριο Υποστήριξης που δημιουργήθηκε από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο με την υποστήριξη της Ενωσης Ισιωματαίων Καρυών Μεγαλόπολης το 2013. Εκεί, μπορεί να δει κανείς τη δουλειά της Ερευνητικής Ομάδας του ΕΚΠΑ και του ομ. καθηγητή Γεωργίου Θεοδώρου, ο οποίος από το 2009 έχει διενεργήσει παλαιοντολογικές ανασκαφές, εκπαιδευτικά βιωματικά προγράμματα για τους μαθητές σε συνεργασία με τον Δήμο Μεγαλόπολης, έχει δώσει πλήθος διαλέξεων κ.ά.
Ομως, το Σάββατο στις 11 το πρωί, σε μικρή απόσταση από το χωριό, δίπλα στις πηγές του Αϊ-Γιάννη Ισιώματος Καρυών Μεγαλόπολης, θεμελιώνεται το πρώτο Παλαιοντολογικό Μουσείο και Πάρκο Φυσικής Ιστορίας της Πελοποννήσου. «Είναι έργο που ανήκει στον Δήμο Μεγαλόπολης και κατ’ επέκταση στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και χρηματοδοτείται από αυτούς. Ελπίζουμε να ολοκληρωθεί σε μία διετία. Ο προϋπολογισμός του είναι 450.000 ευρώ για το κτήριο και 250.000 ευρώ για τον εξοπλισμό του μουσείου, το οποίο απλώνεται σε τρία επίπεδα με συνολικό εμβαδόν 300 τ.μ. Η μουσειολογική μελέτη θα ξεκινήσει αμέσως μετά», μας λέει η κ. Ντέμη Γιαννακοπούλου. Η θεμελίωση θα γίνει με τη συμμετοχή όλων των τοπικών αρχών, ενώ ο ομ. καθηγητής Γ. Θεοδώρου θα κάνει ξενάγηση στον Ενημερωτικό Σταθμό μιλώντας για τα πρώτα παλαιοντολογικά απολιθώματα που βρέθηκαν στις ανασκαφές που διενεργήθηκαν το 1902 και έπειτα συνέχισε ο ίδιος από το 2009.
Η μελέτη του ΕΚΠΑ
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών υπέβαλε μελέτη στην Περιφέρεια για την παρουσίαση του φυσικού πλούτου της περιοχής. Η υλοποίηση της ανάπτυξης των θεματικών ενοτήτων του μουσείου έχει εγκριθεί να πραγματοποιηθεί με πόρους του ΕΑΠ και για τον σκοπό αυτό αναμένεται η υπογραφή σχετικού συμφωνητικού. Οσο για τις ανασκαφές, πρέπει να προχωρήσουν, όπως τονίζει η πρόεδρος της Ενωσης.
«Η πρώτη σύμβαση που έγινε με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και τον Δήμο Μεγαλόπολης ήταν όταν βρέθηκε ένας μεγάλος χαυλιόδοντας το 2010. Εμείς σαν Ενωση Ισιωματαίων Καρυών δραστηριοποιηθήκαμε. Ο χώρος όπου θα ανεγερθεί το μουσείο παραχωρήθηκε από τους συμπατριώτες μας στον δήμο, γι’ αυτόν τον σκοπό. Ιδιώτες παραχωρούν στο Δημόσιο, είναι σημαντική πρωτοβουλία. Στον Ενημερωτικό Σταθμό διαθέσαμε τον ισόγειο χώρο, ώστε να εκτίθενται προσωρινά κάποια από τα ευρήματα που βρέθηκαν, με σκοπό να συντηρούνται και να παραμένουν στην περιοχή. Ο χώρος δεν λειτουργεί ακριβώς σαν μουσείο, όμως όποιος έρθει στο χωριό μπορεί να επικοινωνήσει για να τον επισκεφθεί». Αλλά το σημαντικότερο για την κ. Ντέμη Γιαννακοπούλου «είναι η δημιουργία ενός πάρκου που θα συνδέεται με το μουσείο». Οπως και η κίνηση πολλών συμπατριωτών της να προσφέρουν στο Κέντρο Ενημέρωσης πολλά από τα ευρήματα που έβρισκαν στα χωράφια τους οι παππούδες τους.
Εχει σημασία να σταθεί κανείς και στο έργο της πανεπιστημιακής ομάδας, το οποίο δεν περιορίζεται μόνο στη Μεγαλόπολη. Ανάλογα παλαιοντολογικά ευρήματα έχουμε και αλλού. Από το Πικέρμι Αττικής, την ακριτική Τήλο, τους Αγίους Αναργύρους Αττικής, την Κερασιά Ευβοίας, την Αγία Νάπα Κύπρου… Οι μικρές μόνιμες εκθέσεις ευαισθητοποιούν το κοινό, αναδεικνύουν τον φυσικό μας πλούτο, εκπαιδεύουν τα παιδιά.
Οι ελέφαντες της Μεγαλόπολης αποκαλύπτουν μυστικά από το παρελθόν
3ο Eκπαιδευτικό Πρόγραμμα Παλαιοντολογίας για μαθητές και Βιωματικό Σεμινάριο για εκπαιδευτικούς στον Ενημερωτικό Σταθμό του Ισιώματος Καρυών Μεγαλόπολης
Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το 3ο Eκπαιδευτικό Πρόγραμμα Παλαιοντολογίας για μαθητές και Βιωματικό Σεμινάριο για εκπαιδευτικούς στον Ενημερωτικό Σταθμό του Ισιώματος Καρυών Μεγαλόπολης, από 2 έως 4 Μαΐου 2018, το οποίο διοργάνωσε ο Δήμος Μεγαλόπολης με την υποστήριξη της επιστημονικής ομάδας παλαιοντολογικών ανασκαφών του Ομ. Καθηγητή Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιου Θεοδώρου, σε συνεργασία με την Ένωση Ισιωματαίων Καρυών.
Η έμπειρη επιστημονική ομάδα του κ. Θεοδώρου, την οποία αποτελούσαν οι γεωλόγοι Εύα Μπέσιου και Γεωργία Γκανιάτσα και η θεατρολόγος-Μουσειολόγος Ρούλα Σαλταπήδα, σε ένα τριήμερο Εκπαιδευτικό Παλαιοντολογικό Πρόγραμμα αποκάλυψε στους μικρούς μαθητές τα μυστικά του παρελθόντος της περιοχής.
Το φετινό πρόγραμμα είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τα νηπιαγωγεία και τμήματα από όλα τα Δημοτικά σχολεία του Δήμου Μεγαλόπολης καθώς και το Δημοτικό Σχολείο από το Καστόρι Λακωνίας.
Οι μικροί μαθητές είχαν τη δυνατότητα να ξεναγηθούν στον ειδικά διαμορφωμένο Ενημερωτικό Σταθμό, να σκύψουν πάνω από τα απολιθώματα ζώων που έζησαν στην περιοχή της Μεγαλόπολης αλλά και στον ευρύτερο χώρο πριν από εκατομμύρια χρόνια, να τα κρατήσουν λίγο στα χέρια τους και να «αισθανθούν» το χρόνο που πέρασε πριν ακόμη εμφανιστεί ο άνθρωπος. Ως μικροί ανασκαφείς πραγματοποίησαν τη δική τους «Παλαιοντολογική ανασκαφή», γνώρισαν από κοντά τις κυριότερες μεθόδους συντήρησης και είδαν πώς ξεπροβάλλει σιγά-σιγά ένα απολίθωμα μέσα από το έδαφος. Ενημερώθηκαν για τις μεθόδους κατασκευής αντιγράφων με τη χρήση νέων τεχνολογιών και κατασκεύασαν μόνοι τους απλά αντίγραφα απολιθωμάτων. Τέλος οι μαθητές ολοκλήρωσαν το ταξίδι τους στο παρελθόν, μέσω ενός θεατρικού παιχνιδιού ειδικά προσαρμοσμένου στη θεματολογία του προγράμματος και έφυγαν με μια νέα πρωτόγνωρη εμπειρία.
Το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με το Βιωματικό Σεμινάριο των Εκπαιδευτικών, το οποίο παρακολούθησαν με πολύ ενδιαφέρον εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων από σχολεία της Μεγαλόπολης, της Μεσσηνίας και Λακωνίας.
Την έναρξη του σεμιναρίου έκανε ο Δήμαρχος Μεγαλόπολης κ. Διονύσης Παπαδόπουλος και η Πρόεδρος της Ένωσης Ισιωματαίων Καρυών κα Ντέμη Γιαννακοπούλου.
Ο κ. Παπαδόπουλος αφού καλωσόρισε τους συμμετέχοντες, ευχαρίστησε τον καθηγητή κ. Θεοδώρου και τις συνεργάτιδες του καθώς και την Ένωση Ισιωματαίων για την συνεργασία τους στην διοργάνωση του 3ου Εκπαιδευτικού Προγράμματος Παλαιοντολογίας, που έχει ως στόχο την γνωριμία με τον παλαιοντολογικό πλούτο του λεκανοπεδίου της Μεγαλόπολης. Επίσης ευχαρίστησε ιδιαιτέρως τον κ. Θεοδώρου για την συνολική επιστημονική συμβολή του στο νέο αναπτυξιακό έργο του Δήμου Μεγαλόπολης που είναι το Παλαιοντολογικό Μουσείο και Πάρκο Φυσικής Ιστορίας, του οποίου οι εργασίες είναι σε εξέλιξη. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην σπουδαιότητα και μοναδικότητα του νέου μουσείου το οποίο θα αποτελέσει πόλο έλξης επιστημόνων και τουριστών.
Ο καθηγητής κ. Γεώργιος Θεοδώρου έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση για την «Παλαιοντολογία», τις «Παλαιοντολογικές ανασκαφές» στην Ελλάδα, και τις συνθήκες εργασίας των ομάδων των Παλαιοντολόγων. Τόνισε ότι η ανάδειξη του παλαιοντολογικού πλούτου και η προστασία της φυσικής κληρονομιάς της Μεγαλόπολης θα συμβάλει σημαντικά στην πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη της περιοχής.
Αναφέρθηκε επίσης και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας με παλαιοντολογικό ενδιαφέρον, όπως το Πικέρμι και η Τήλος, που μπορούν με την ανάδειξή του φυσικού τους πλούτου να συμβάλουν όλες μαζί στη ανάπτυξη του τόπου μας.
Ο λόγος δόθηκε στη συνέχεια στον Γεωλόγο, Δρ. Κωσταντίνο Τρίκολα ο οποίος αναφέρθηκε στη εξέλιξη της λιγνιτοφόρου λεκάνης της Μεγαλόπολης καθώς και στις πολυετείς προσπάθειες της ομάδας που συμμετέχει στην υλοποίηση ενός οράματος που είναι η προστασία και η ανάδειξη του παλαιοντολογικού πλούτου της Μεγαλόπολης. ΄΄ Αισθάνομαι δικαιωμένος’’ είπε ο κ. Τρίκολας, ‘’διότι ο πλούτος αυτός δεν θα κοσμεί πλέον τα μεγαλύτερα μουσεία Φυσικής Ιστορίας του εξωτερικού αλλά θα εκτίθεται στην Ελλάδα στο Παλαιοντολογικό Μουσείο Ισιώματος Καρυών Μεγαλοπόλεως΄΄. Σημαντική πρόταση του ιδίου ήταν ότι το Πανεπιστήμιο Αθηνών και οι Έλληνες επιστήμονες πρέπει να αποκτήσουν μόνιμη παρουσία και ερευνητικό έργο στην περιοχή αυτή που έχει τόσο σπουδαίο γεωλογικό ενδιαφέρον.
Το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με ξενάγηση των εκπαιδευτικών στον χώρο του Ενημερωτικού Σταθμού – Εργαστηρίου Παλαιοντολογίας Ισιώματος Καρυών και με το Βιωματικό εργαστήριο (ανασκαφή, κατασκευή αντιγράφου απολιθώματος και θεατρικό παιχνίδι).
Εκ μέρους της Ένωσης Ισιωματαίων Καρυών θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους συνετέλεσαν στην διοργάνωση αυτή : τον καθηγητή κ. Θεοδώρου, τις συνεργάτιδες του κα Εύα Μπέσιου, κα Γιωργία Γκανιάτσα και κα Ρούλα Σαλταπίδα, τον Δήμαρχο Μεγαλόπολης κ. Δ. Παπαδόπουλο και την συνεργάτιδα του κα Ευαγγελία Μπάρλα και τον κ. Σωτήρη Στριγγλή για την ευγενική χορηγία των καπέλων των μικρών παλαιοντολόγων.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε κυρίως τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στη δράση αυτή, την παρακολούθησαν με ενδιαφέρον και την υποστήριξαν συμβάλλοντας έτσι στη ανάδειξη και προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς από τη νέα γενιά.
0 Comment